- Verschenen in: Geschiedenis van Noord-Brabant, dl. 2, Emancipatie en industrialisering, 1890-1945
pagina: 92-99 - Redactie: H.F.J.M. van den Eerenbeemt
- Uitgever: Uitgeverij Boom
- Amsterdam/Meppel 1996
De snelle bevolkingsgroei, verbetering van de verkeersvoorzieningen en industrialisatie vergrootten aan het eind van de negentiende eeuw in Noord-Brabant de ruimtelijke problemen. De huisvesting van mensen, bouw van fabrieken, vrijetijdsbesteding en opbouw van de infrastructuur legden een steeds groter beslag op de ruimtelijke omgeving. De ruimtelijke orde was in beweging en de overheid ondernam steeds meer pogingen om dit proces te sturen.
Wetten
In de ruimtelijke ordening deed zich in de eerste helft van de twintigste eeuw een belangrijke doorbraak door. De overheid verliet de leer van staatsonthouding en stelde zich tot taak aanvaardbare sociale omstandigheden voor burgers wettelijk te garanderen. In het verlengde daarvan ging de overheid zich rechtstreeks bemoeien met volkshuisvesting en stedenbouw. De Woningwet van 1901 was de eerste landelijke wet op het terrein van de ruimtelijke ordening. Met het meer op de voorgrond treden van de overheid kreeg de ruimtelijke ordening in toenemende mate profiel in nationale wetten en provinciale en gemeentelijke plannen, waaraan eveneens een wettelijke status werd verbonden.
De functionele stad
De stad werd in de loop van de eerste helft van de twintigste eeuw de kern van de ruimtelijke planning. Het concept van de ‘functionele stad’ ging uit van een sterk vooruitgangsdenken en een vast geloof in de sociale en economische functies van de stad. Wel was men er van overtuigd dat het complexe geheel van de stad grondig aan vernieuwing toe was om zijn functies goed te kunnen vervullen. De toekomstige ruimtebehoefte van mensen, die moesten kunnen wonen, werken en recreëren, werd bepalend voor de ruimtelijke inrichting. Het platteland werd daarin ondergeschikt gemaakt aan de stad. Stadsuitbreidingen, waarbij de stad in het naastgelegen landelijk gebied trad, waren een oplossing voor de uitdijende stedelijke bevolking en groei van de industrie.
